Muzeum Guzików zostało założone 19 lipca 1997 r. przez Jacka Rutkowskiego w kamienicy przy ul. Podrzecznej 18. Guzikowe zbiory były pierwotnie gromadzone w zabytkowej walizie należącej do jego dziadka, łowickiego kupca Bolesława Modesta Majewskiego (1902-1980). Ów praktyczny przedmiot, zwykle towarzyszący w podróży, stał się statutową siedzibą muzeum, które dawniej wędrowało tu i tam, prezentując czasowo swoje zbiory. Zważywszy na rozmiary (45 cm x 45 cm x 30 cm) jest to prawdopodobnie najmniejsze muzeum w Europie.
Dlaczego właśnie guziki? Ich zasługi dla ludzkości są olbrzymie – można nawet mówić o znaczeniu strategicznym. W alkowach i na polach bitew pośrednio miały wpływ na kształt obecnego świata. Guzik będąc ozdobą, strażnikiem intymności, nośnikiem symboli narodowych, herbów, bywa nieraz jedynym istniejącym świadkiem historii, pamiątką po człowieku, któremu wiernie służył.
Jacek, niegdyś pracownik Muzeum Narodowego w Warszawie Oddział w Łowiczu, wspólnie z córką dr Karoliną Wandą Rutkowską, etnologiem i antropologiem kulturowym, realizują rodzinną tradycję. Ich antenatka w osobie Czesławy Majewskiej z Pomian Srzednickich (1905-1967) prowadziła w połowie lat 30. XX w. przy ul. Zduńskiej 2 w Łowiczu, sklep galanteryjny z dużym wyborem pasmanterii. Sklep Czesi funkcjonował także w okresie okupacji niemieckiej, skupiając się głównie na dodatkach krawieckich. Niestety nie przetrwał „wyzwolenia” go przez Armię Czerwoną 17 stycznia 1945 r. Ocalałe pozostałości, z guzikami na czele, stały się po latach zaczątkiem poważnej już kolekcji, aczkolwiek przyprawionej sporą dozą humoru. Z inicjatywy Muzeum Guzików 12 grudnia obchodzony jest jako Dzień Guzika. Jest to związane z jednostkami miary: guziki sprzedawano na tuziny (12 sztuk) i grosy (12 × 12 sztuk = 144)
W 2015 r. Muzeum Guzików, wypełniając proroctwo Wisławy Szymborskiej, zamieniło postać wędrowną na wystawę przy ul. Stanisławskiego 10. Zwykle w muzeach mieszczą się niewielkie kioski z pamiątkami, w tym przypadku jest odwrotnie. Placówka mieści się obecnie przy kolorowym salonie Folkstar w kamienicy na Starym Rynku 10 w Łowiczu. Muzeum zaprasza zwiedzających codziennie, od poniedziałku do piątku w godz. 9.00-19.00 oraz w soboty i niedziele 10.00-16.00. Nie ma biletów wstępu, bo jak twierdzą założyciele: „guzik z tego mają”.
Obiektem zainteresowań muzeum są pochodzące z całego świata różnego typu guziki… i pamięć o ich właścicielach. W dziale guzików personalnych gromadzone są eksponaty należące do wybitnych, historycznych i współczesnych postaci świata kultury, nauki, polityki, sportu i innych dziedzin życia. Unikalny zbiór ma charakter symboliczny, zawiera to, co nieuchwytne, bezcenne – pamięć o ludziach i wydarzeniach, a pretekstem do tego są właśnie guziki. Z każdym eksponatem wiąże się niezwykła historia.
W zbiorach znajdują się guziki od garderoby: Heleny Modrzejewskiej, Stanisława Lema, Edwarda Stachury, Tadeusza Różewicza, Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej, Olgi Tokarczuk, Sławomira Mrożka, Jerzego Waldorffa, Lecha Wałęsy, Arkadego Fiedlera, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Władysława Jana Grabskiego, gen. Władysława Sikorskiego, gen. Władysława Andersa, gen. Tadeusza Kutrzeby, ks. Jana Twardowskiego, Stanisława Ignacego Witkiewicza Witkacego, Jerzego Hoffmana, Jarosława Iwaszkiewicza, Andrzeja Wajdy, Stefana Żeromskiego, Zbigniewa Religi, Gustawa Holoubka, Szymona Kobylińskiego, Anny German, Wojciecha Kilara, Michaliny Wisłockiej, Franciszka Starowieyskiego, Erwina Axera, Adama Małysza, Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej, Wojciecha Młynarskiego, Krzysztofa Klenczona, Violetty Villas, Wojciecha Siemiona, Jerzego Owsiaka, Pawła Adamowicza, Daniela Olbrychskiego, kpt. ż.w. Karola Olgierda Borchardta, Jerzego Wasowskiego, Wiesława Michnikowskiego, Stanisława Janickiego, Wandy Chotomskiej, Agnieszki Radwańskiej, Leona Niemczyka, Huberta Wagnera, Marka Edelmana, kpt. Krzysztofa Baranowskiego, Mariana Turskiego, Janusza Gajosa, Franciszka Pieczki, Włodzimierza Pressa, Tonego Halika, Włodzimierza Korcza, Milesa Davisa, Zbigniewa Wodeckiego, Jana Ptaszyna Wróblewskiego i wiele, wiele innych.
Kontakt na FB: www.facebook.com/guzikowemuzeum
Twórca Muzeum Guzików w Łowiczu Jacek Rutkowski
fot. Michał Sierszak
