Łowicki Ośrodek Kultury prezentuje wystawę plenerową opartą na archiwalnych fotografiach muzykantów i muzyków ludowych regionu Łowickiego.
W pierwszym etapie projektu (czerwiec – lipiec 2023) zbieraliśmy stare fotografie z lat 1900-1990 przedstawiające muzykantów i muzyków ludowych regionu łowickiego. Mieliśmy świadomość że jest to bardzo liczna grupa, tym bardziej że wielu znaliśmy i pamiętamy. Poprzez zbiórkę chcieliśmy przypomnieć ich twarze, sylwetki, emocje i instrumenty. Najstarsze pokolenie muzyków Łowickiego reprezentowali skrzypkowie min.: Grzegorz Gać ze Skowrody ur.1878, Tomasz Latoszewski z Chąśna ur.1909 ,Franciszek Maradziecki z Mszadli ur. 1897, Franciszek Adamczewski z Franciszkowa Starego ur.1917, Władysław Biedrzycki z Głowna ur.1901, Konstanty Kędziora ur.1917, Józef Rosiński z Michowic ur.1900, Eugeniusz Modzelewski ur.1916 czy harmoniści i akordeoniści: Jan Aleksandrowicz z Polesia ur.1902, Adam Radzymiński z Dobrzelina ur.1907, Konstanty Kędziora ur.1916 r.
Koordynatorami zbiórki byli Maciej Malangiewicz (pomysłodawca projektu) i Anna Zabost. Konsultantem zbiórki był nieoceniony muzyk Eugeniusz Strycharski ur.1947, syn harmonisty Mariana Strycharskiego (1925-2002). Pomagali nam min. Małgorzata Łykowska, Jerzy Jasiak, Jacek Rutkowski, Marek Trepa. Łącznie udało się ustalić 70 nazwisk muzyków urodzonych pomiędzy latami 1878-1958.
Wystawa plenerowa ( prezentowana przy Baszcie Klickiego w Łowiczu od 29 sierpnia br.), przedstawia na 16 planszach, 56 wybranych fotografii, które zostały zdigitalizowane, opracowane i opisane. Duża cześć muzykantów i muzyków została rozpoznana. W dużej części udało się ustalić ich daty urodzin i śmierci. Projekt graficzny wystawy opracował grafik Jacek Rutkowski. Jesienią udostępnimy ją także online na stronie internetowej Łowickiego Ośrodka Kultury.
Mamy świadomość że lista muzyków i muzykantów jest znacznie dłuższa i wspólnie możemy ją powiększyć w przyszłości ….
Zadanie współfinansowane jest przez MKiDN w ramach programu EtnoPolska 2023 realizowanego przez Narodowe Centrum Kultury.
OPIS: Zgromadzony zasób archiwalnych fotografii to symboliczny hołd dla śpiewaków i instrumentalistów: skrzypków, harmonistów, klarnecistów, bębnistów i kapel ludowych Księstwa Łowickiego, którzy przez dekady XX wieku i wcześniej, tworzyli muzyczną tożsamość regionu.
Muzyczny folklor Łowickiego jest jedną z ciekawszych odmian muzyki na Mazowszu. Zawsze zajmowała ona ważne miejsce w życiu Księżaków. Przekazywana z pokolenia na pokolenie, bez pomocy pisma nutowego i bez zapisu słownego, rozwijała się i wzbogacała. Muzykanci na swój sposób przekształcali melodię i rytm. Śpiewaczki i śpiewacy zmieniali tekst pieśni, dodawali słowa, aby pieśni uczynić bardziej aktualnymi, dopasować je do uroczystości oraz je upiększyć.
Księżacy zawsze wykazywali zdolności twórcze, improwizacyjne i dużą fantazję. Początkowo autor danej pieśni był zazwyczaj znany, ale w krótkim czasie pieśń stawała się anonimowa.
Muzykowano w niewielkich zespołach instrumentalnych składających się ze skrzypiec, klarnetu, trzyrzędowej harmonii polskiej i bębna dwustronnego z trianglem z pręta metalowego w kształcie trójkąta, w który uderza się metalową pałeczką zwaną stalką. Jednak najbardziej popularne były kapele trzyosobowe. Do końca XIX w. kapela funkcjonowała bez harmonii, w składzie: skrzypce, klarnet i bęben. W końcu XIX w. klarnet został wyparty przez trzyrzędową harmonię polską. Kapele muzykowały też często w dwuosobowym składzie – skrzypce i bęben lub harmonia i bęben.
Mamy nadzieję że zgromadzony zbiór fotografii, przedstawiający muzyków i muzykantów ziemi łowickiej, przyczyni się do poszerzenia wiedzy o tym pięknym i ciekawym regionie. Rozwój i popularyzacja fotografii przypadająca na pierwsze dekady minionego stulecia pozwoliła uwiecznić wielu zacnych muzykantów.
Maciej Malangiewicz
